Dünyada ve Türkiye’de en çok tüketilen siyah çay, toplandıktan sonra 5 aşamadan geçer.
Çayın kalitesini belirleyen önemli faktörlerin başında, toplama gelir. Çay bahçelerinde toplanan çay yapraklarının bekletilmeden en kısa sürede fabrikalara ulaştırılması, çay yapraklarının canlılığını koruması ve taze halde üretime girmesi açısından önemlidir. Aksi halde çay yaprakları güneşten zarar görür ve dem kalitesi bozulur.
Soldurma
Yeni toplanmış çay yaprağı, %70-80 arasında değişen miktarda su içerir. Soldurma işlemiyle metal bir levhanın üzerine serilen çay yapraklarının suyu, metal levhanın altından üstteki çay yapraklarına ısı verilerek %30 azaltılır.
Böylece çay bitkisi suyunu kaybettiği için yumuşar. Organik Siyah Çay Soldurma işleminde verilen ısı miktarı ve soldurma süresi, çay yaprağının yapısına göre değişiklik gösterir.
Kıvırma
Kıvırmanın temel amacı, soldurma işlemi sonrasında çay yapraklarının farklı makinelerde parçalanarak, ezilerek ve bükülerek bitki özsuyunu hücreden dışarı çıkarıp çay yapraklarının yüzeyine bulaştırmaktır.
Kıvırma işlemiyle beraber çayda oksidasyon da başlar. Yaprak kıvrılırken aynı zamanda ağır ağır kıvrılıp parçalanır. Çay yapraklarının soldurulması ne kadar tek düze olursa, kıvırmadaki başarı da o kadar artar.
Fermantasyon (Oksidasyon)
Bu işlem, çay yaprağının havayla temas ederek, özsuyunun oksijenle yanması (oksidasyon) sebebiyle kararmasıdır. Oksidasyon ile birlikte çayda istenen renk, burukluk, parlaklık, koku ve aroma oluşması sağlanır. Bu, çayın kalitesini belirleyen kimyasal değişikliklerin olduğu aşamadır.
Fermantasyon siyah çay üretiminde kalitenin oluştuğu aşamadır. Bu sebeple fermantasyon süresi, renk ve kalitenin optimum seviyeye ulaşmasıyla doğru ortantılıdır.
Fermentasyon işlemiyle çay yaprağının yeşil rengi bakır kırmızıya dönüşür ve hoş bir tat oluşur. Ancak, süre aşılırsa, koyu dem rengi oluşmasına karşılık, çayın kalitesi düşer ve aroması azalır.
Kurutma
Fermantasyon tamamlandığında çay yaprağında halen %45-50 oranında su oranı mevcuttur. Bu oran, kurutma işlemiyle %3-4 seviyelerine indirilmektedir. Kurutma işleminin amacı, çay yaprağını fırınlayarak oksidasyonu sonlandırmak, kazanılan özelliklerin yitirilmesine engel olmaktır. Bu da demleyip içtiğimiz çaya son şeklini vermek demektir.
Fırına giren havanın sıcaklığı ve çay yaprağının fırında kalma süresi çayın üretim kalitesini belirleyen önemli faktörlerden biridir. Yüksek derecede ya da uzun süre fırınlanmış çay yaprağı yanarak aroma kaybına sebep olur ve tadı acılaşır.
Tasnif ve Paketleme
Kurutma işlemi tamamlandığında çay artık son aşamasını tamamlamış ve mamul haline gelmiştir. Tasnif aşamasında fırından çıkan kuru çaylar elekten geçirilerek kalınlık ve kalitelerine göre ayrılır. Ayrılan çaylar daha sonra her bir ürün için farklı miktarlarda harmanlanarak paketlenmeye hazır hale getirilir. Paketleme aşamasında tasnif edilen çaylar, farklı ebat ve ağırlıkta ambalajlanır. Siyah çayımız artık marketlerdeki raflarda ve mutfağımızda yerini almaya hazırdır.